اموزش مهارت ها در DBT

رفتار درمانی دیالکتیکی بر این نکته تاکید می کند که رفتار های غیر انطباقی بیماران ( مثل،خودزنی،رفتار های خود کشی گرایانه، سوء مصرف الکل و داروها)در خدمت تجربه های هیجانی آزاردهنده است. به دنبال این رفتارهای غیر انطباقی ، کاهشی موقتی در برانگیختگی هیجان رخ می دهد ودر نتیجه استفاده از این راهبر دهای غیرانطباقی  به صورت منفی تقویت می شود. بنابر این، بدنه اصلی تمرکز DBT، حول یادگیری به کار گیری و تعمیم مهارتهای انطباقی خاصی است که در ان روش درمانی اموزش داده می شود و هدف نهایی ان، کمک به بیمار برای شکستن وفایق امدن براین چرخه ی معیوب است . درDBT چهار دسته از مهارتها اموزش داده می شود:

1.      مهارت های ذهن اگاهی

2.      مهارت کارامدی بین فردی

3.      مهارت تحمل پریشانی( رنج)

4.      مهارت تنظیم هیجانی

هریک از این مهارتها با کمک بازی نقش(ROLE PLAYING) یا سایر مولفه های تجربی، اموزش داده می شود وتمرین یا یادگیری انها بر اساس تکالیف خانگی بررسی می شود. هر جلسه چند برگ کاغذ جهت یادداشت برداری و تعدادی فرمهای مخصوص که حاوی اطلاعاتی درباره مهارت های DBT است به درمانجو( یا درمانجویان، در گروه درمانی ) داده می شود. موضع دیاالکتیکی در مهارت اموزی DBT نیز رعایت شده است ، به این معنی  که ذهن اگاهی و تحمل پریشانی،مهارتهای مبتنی بر پذیرش هستند، وتنظیم هیجانی و کارامدی بین فردی مهارتهای مبتنی بر تغییرحساب می ایند. با این حال استفاده موثر و کارامد از تمام این چها مهارت به درجه تسلط درمانجو بر ذهن اگاهی بستگی دارد به همین دلیل قبل از اموزش  مهارت دیگر همیشه در ابتدا مهارت ذهن اگاهی تمرین می شود. تاکید DBT بیشتر بر مهارت های ذهن اگاهی و تحمل پریشانی است زیرا مهارت های کار امدی بین فردی و تنظیم هیجانی عمدتا از همان اصول و روشهای رفتار درمانی شناختی( عمدتا، اموزش مهارت های اجتماعی و مهارتهای جرات مندی و ابراز وجود) پیروی می کنند.

-مهارت های ذهن اگاهی

از انجا که مهارت های ذهن اگاهی قلب DBT را تشکیل می دهند، گاهی اوقات تحت عنوان مهارت های مرکزی( اصلی ) از آنها یاد می شود. این مهارتها، که نسخه های روانشناختی و رفتاری مهارت های مراقبه به حساب می آیند تا حد زیادی الهام گرفته شده از ذهن هستند و با بسیاری از اعمال مراقبه ای مشرق زمین و روشهای تعمقی( تفکری ) مغرب زمین نیز هماهنگ و سازگار هستند. ذهن اگاهی که اگاهی بدون قضاوت تعریف می شود، شالوده ی تمامی مهارت ها درDBT است( لینهان،1993) ونخستین مهارتی است که در DBT اموزش داده می شود. هدف بسیار مهم این مهارت ایجاد توانایی کنترل توجه است. فقدان توانایی در هدایت توجه منجر به مشکلات شایع متعددی می شود که شامل ناتوانی در متوقف سازی فکر کردن درباره گذشته، اینده یا مشکلات فعلی و ناتوانی در تمرکز بر تکالیف مهم می باشد. به طور کلی ترهدف مهارت های ذهن اگاهی درDBT ، رشد خردورزی، توانایی دیدن آنچه درست است، عمل کردن به شکل عاقلانه، مشارکت کامل وعاری از قضاوت در تجارب زندگی به منظور تسهیل ظهور رفتار موثر وماهرانه است. همان طور که پیشتر هم گفته شد، پارادایم ذهن آگاهی لینهان ، تحت تاثیر ذن و آموزش های معنوی مسیحیت قرار دارد و بر رها کردن دلبستگی های ناکارامد و کاهش تفکر قضاوتی با هدف غایی یکی شدن با با تجربه فعلی مبتنی است. مهارت های ذهن اگاهی در دو طبقه سازمان یافته اند : مهارت های « چه چیز» و مهارت های « چگونه» . مهارت های سه گانه ی چه چیز به اعمالی اطلاق می شوند که فرد برای تمرین ذهن اگاهی انجام می دهد و عبارتند از : مشاهده کردن ، توصیف کردن و مشارکت کردن. مهارت های سه گانه چگونه به شیوه های اطلاق می شوند که شخص با کمک انها مهارت های چه چیز را تمرین می کند . این مهارت ها عبارتند از : غیر قضاوتی بودن ، خود- ذهن اگاهی و کارامد عمل کردن .

-مهارت کار امدی بین فردی

این مهارت به درمانجو کمک می کند تا از جرات مندی بیشتری برخوردار شده و در روابط بین فردی خود چیزی را که می خواهد بدست اورد و قدرت نه گفتن در او تقویت  شود و با تعارض ها مقابله کرده، و توانایی استمرار روابط بین فردی و حفظ احترام به خویشتن دراو بالاتر برود. برای اموزش این مهارت ها بهتر است که از بازی نقش استفاده کرد . گام های اصلی مهارت کارامدی بین فردی در سر واژه ی لاتین DEARMAN خلاصه شده است: توصیف کردن ، ببان کردن، ابراز قاطعانه، تقویت کردن، ذهن اگاه ماندن، با اعتماد به نفس بودن و مذاکره.

-مهارت تحمل پریشانی ( رنج)

این مهارت ترکیبی از مهارت های استاندارد رفتار درمانی شناختی و اعمال ذن به ویژه پذیرش رادیکال است . گام های اصلی تحمل پریشانی در سر واژه  ACCEPTS خلاصه شده است: فعالیت ها، مشارکت، مقایسه ، هیجان ها، فرونشانی ، افکار و حس ها.در واقع این تکنیک به درمانجو کمک می کند تا با انجام برخی ازفعالیت ها (مثل تلفن زدن به یک دوست صمیمی ، یا حتی مرتب کردن اتاق) مشارکت در برخی از کارها( مثل کمک کردن به دیگری) مقایسه ی خود با کسانی که وضع بدتری دارند، ایجاد تعمدی هیجان های مثبت ( مثل دیدن فیلم) فرونشانی موقتی شرایط دردناک( مثل کشیدن یک دیوار خیالی بین خود و مشکلات) جایگزین کردن افکارو تقویت سایر حس ها ، حواس برگردانی کرده و قدرت تحمل پریشانی و رنج و اندوه را در خود بالا ببرد.

-مهارت تنظیم هیجانی

مهارت « دریا» یکی از مهارت های است که برای تنطیم حالات هیجانی اشفته ساز انجام می شود. میتوان از موسیقی یا کلیپ های تصویری برای تحریک واکنش هیجانی حالات خلقی، احساس های بدنی و مواردی از این دست استفاده کرد. سپس از اعضای گروه خواسته می شود تا به صورت غیر قضاوتی کلیپ را تماشا کنند یا موسیقی را بشنوند و در واکنش به کلیپ یا موسیقی ، توجه خودشان را مستقیما به تجربه های درونی معطوف کنند. (میلر، راتوس ولینهان2007).

  -اثر بخشی رفتار درمانی دیالکتیکی

درمان DBT عمدتا روانی- آموزشی است و بر اکتساب مهارت های رفتاری تاکید دارد. در یک مطالعه ی تصادفی کنترل شده لینهان و همکارانش نتیجه یک ساله ی یک درمان را با درمان های معمول در دسترس مقایسه کردند.در طی این یک سال بیماران گروه DBT به طور معنی داری رفتار اسیب رسان کمتر از بیماران گروه گواه، داشتند و دوره های شدید خود- اسیب رسانی در میان بیماران گروه تجربی ، کمتر از گروه گواه ( درمان به روش معمول) بود. با این حال اگر چه DBT اپیزودهای جرح خویشتن را در ابتدای درمان کم می کند اما در بلند مدت از اثر بخشی محدودی برخوردار است . همچنین در برخی از مطالعات اثر بخشی خود را در کاهش افسردگی ، ناامیدی و ارتقا باور های مقابله ای یا رضایت مندی کلی از زندگی نشان داده است. روی هم رفته یافته ها نشان می دهند کهDBT بایستی فقط درمان انتخابی آن دسته از از بیماران مرزی باشد که به طور مزمن خودگشی گرا هستند. دلیل اثر بخشی خوب DBTبر کاهش رفتارهای پر خطر بیماران مبتلا به BPD، وجود پاره ای از ویژیگی های متمایز کننده ی DBT است:

1.      بازنگری دایمی در خطر رفتارهای نظیر خودکشی یا خود زنی در سرتاسر برنامه درمانی

2.      تمرکز اشکار بر اصلاح این رفتارها در اولین مرحله درمان

3.      تشویق بیماران برای مشاوره گرفتن از درمانگرانشان از طریق تلفن و به هنگام بر انگیخته شدن رفتار های پر خطر

4.      جلو گیر ی از فرسودگی روانی درمانگر از طرریق برگزاری جلسات درمان گروهی